کبد با وزنی در حدود 1.5 کیلوگرم بزرگترین اندام داخلی بدن انسان است.1 این عضو به عنوان مرکز متابولیسم، در تولید، ذخیره و استفاده از چربیها، قند و پروتئینها نقش دارد؛ آلایندهها، الکل و سایر سموم را تصفیه میکند، اسیدهای صفراوی و کلسترول را تولید میکند که برای هضم چربی مهم هستند و طیف وسیعی هورمونها را تشکیل میدهد.1,2
التهاب کبد را «هپاتیت» می گویند که از واژه یونانی «هپار» = کبد گرفته شده است. پسوند «-itis» به معنی التهاب است. به عنوان مثال، عوامل محرک عبارتند از سوء مصرف الکل، عملکرد نادرست سیستم ایمنی (اصطلاحاً هپاتیت خود ایمنی)، التهاب مجاری صفراوی، مصرف بیش از حد داروهایی که به کبد یا کبد چرب آسیب میرسانند، اغلب همراه با چاقی و دیابت (قند خون).3
برخی از ویروسها نیز میتوانند باعث التهاب کبد شوند. پنج نوع مختلف هپاتیت در حال حاضر شناخته شده است که با حروف A تا E شناخته میشوند.3
هپاتیت B، C و D در پزشکی اهمیت ویژهای دارند. این نوع هپاتیتها میتوانند مزمن شده و سپس منجر به بیماریهای ثانویه جدی مانند سیروز کبدی یا سرطان کبد شوند.3
جدول زیر نمای کلی نمونههای مختلف هپاتیت را نشان میدهد.4-7
کبد با وجود تمامی عملکردهای خود، یک کار را نمیتواند انجام دهد – ایجاد درد. بنابراین، التهاب کبد اغلب کاملاً بدون نشانه یا با علائمی است که بسیار نامشخص است و اغلب افراد مبتلا آن را به بیماری کبدی نسبت نمیدهند.3 مشکل گمراهکننده همین است. اگر به مدت طولانی از خستگی، احساس فشار در سمت راست بالای شکم، درد مفاصل، خارش یا ادرار تیره رنج میبرید، باید به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت خود اطمینان یابید.3,8 زردی پوست و چشمها، اصطلاحاً یرقان، درد شدید در قسمت بالای شکم، استفراغ و خستگی شدید معمولاً فقط در موارد شدید رخ میدهد. 3 پزشک میتواند از نمونه خون برای بررسی دقیق متغیرهای کبد در آزمایش استفاده کند و در صورت افزایش این متغیرهای کبدی باید وجود عفونت احتمالی ویروسی را بررسی کند.3,9
کبد ابتدا سعی میکند آسیبی را که رخ داده است، ترمیم کند: سلولهای جدید و سالم تولید میکند. در صورت وجود التهاب دائمی و مزمن، اغلب دیگر قادر به انجام این کار نیست و سلولهای کبدی با بافت همبند زخمی جایگزین میشوند – به اصطلاح فیبروز رخ میدهد. در صورت وجود فیبروز، کبد همچنان میتواند کار خود را انجام دهد. با این حال، زخم پیشرونده در نهایت منجر به سیروز میشود.
در این مرحله، کبد دیگر نمیتواند وظایف متابولیک و سم زدایی خود را به طور کامل انجام دهد. تبدیل فیبروز به سیروز فرآیندی تدریجی است که میتواند طی سالها و احتمالاً چندین دهه ادامه یابد.10
عوارض جدی سیروز شامل تجمع مایع در بافت (ورم)، در شکم (آسیت)، افزایش احتمال خونریزی، رگهای واریسی در مری یا بیماریهای مغزی میشود.10
اساساً، در مورد هر بیمار مبتلا به سیروز کبدی، خطر ابتلا به سرطان سلولهای کبدی بیشتر است. تا 8 درصد از تمام بیماران سیروز، به کارسینوم سلول کبدی مبتلا میشوند.
میزان خطر بسته به علت بیماری متفاوت است
• % در هپاتیت B مزمن
• 3 تا 8 درصد در هپاتیت مزمن C11
اگر میخواهید در مورد هپاتیت B اطلاعات بیشتری کسب کنید، اطلاعات مفید زیادی در این بخش است.
واقعاً هپاتیت C چیست؟
در این قسمت، توضیحات مفیدی درباره این بیماری خواهید یافت.
در مورد هپاتیت D نیز بیشتر بدانید! تفاوت آن با هپاتیت B چیست؟ و چگونه میتوانید از خود در برابر این بیماری محافظت کنید؟